بیماری‌های دام و راه‌های تشخیص آن در آزمایشگاه

همچنین بعضی از این بیماری‌ها بین انسان و دام می‌تواند مشترک باشد. برای تشخیص بهتر و دقیق بیماری بهتر است متناسب با ضایعه ایجاد شده نمونه تهیه شود و به آزمایشگاه انتقال داده شود را به آزمایشگاه انتقال دهید تا در آنجا بررسی‌های دقیق‌تری صورت بگیرد.

آشنایی با بعضی از بیماری‌های دام

آنتراکس (سیاه زخم یا شاربن)، یک بیماری بسیار عفونی و کشنده گاو که توسط یک باکتری مستطیلی شکل به نام آنتراسیس باسیلوس (Bacillus anthracis)  با تولید یک هاگ نسبتاً بزرگ ایجاد می‌شود. سیاه زخم باعث مرگ حاد در نشخوارکنندگان می‌شود. این باکتری‌ها سموم بسیار قوی تولید می‌کنند و باعث مرگ و میر زیادی می‌شوند. علائم بیماری معمولاً ۳ تا ۷ روز پس از بلع یا استنشاق اسپور ظاهر می‌شود. به محض شروع علائم در حیوانات، آن‌ها معمولا ظرف دو روز می‌میرند.

حیوانات سم دار، مانند گوزن، گاو، بز و گوسفند، حیوانات اصلی هستند که به آنتراکس مبتلا می‌شوند. آن‌ها معمولاً با بلعیدن اسپورهای سیاه زخم هنگام چرا در مراتع آلوده به اسپورهای سیاه زخم به این بیماری مبتلا می‌شوند. استنشاق (تنفس) اسپورها که بی‌رنگ و بی‌مزه هستند نیز ممکن است باعث ایجاد عفونت در حیوانات و افراد شود.

مراقبت از دام در برابر بیماری از کارهای مهم در دامداری است.

علائم بیماری سیاه زخم

-مرگ ناگهانی (غالباً طی ۲ یا ۳ ساعت) تا حد زیادی شایع‌ترین علامت است.

-گاهی اوقات بعضی از حیوانات ممکن است لرزش، درجه حرارت بالا نشان دهند.

-مشکل تنفسی و تشنج قبل از مرگ که این معمولاً در طی ۲۴ ساعت اتفاق می‌افتد.

-پس از مرگ، ممکن است خون لخته نشود و در نتیجه مقدار کمی ترشح خون از بینی، دهان و سایر دهانه ها ایجاد شود.

درمان و کنترل دام از بیماری سیاه زخم

از آنجایی که سیاه زخم منجر به مرگ ناگهانی در دام می‌شود، درمان در حیوانات معمولاً ممکن نیست. در بیشتر موارد، درمان زود هنگام با دوز بالای پنی سیلین و تتراسایکلین می‌تواند سیاه زخم را درمان کند. فرم پوستی سیاه زخم را می‌توان با آنتی‌بیوتیک‌های رایج درمان کرد.

نحوه جلوگیری از ابتلا دام به این بیماری

-واکسیناسیون منظم سالانه حیوانات، در مناطق بومی از بروز بیماری جلوگیری می‌کند.

-واکسیناسیون ممکن است حداقل یک ماه قبل از وقوع سیاه زخم  در مناطق بومی انجام شود.

-هرگز لاشه حیوانی را که مبتلا به سیاه زخم بوده است را باز نکنید.

در صورت مشاهده علائم زیر بلافاصله با دامپزشک تماس بگیرید و در مورد اقدامات کنترلی که باید اتخاذ شود مشاوره بگیرید.

۱- تب (۱۰۶-۱۰۸ درجه فارنهایت)، از دست دادن اشتها، حالت افسردگی در دام

۲- بالا بودن نبض و ضربان قلب

۳- تنفس دشوار (تنگی نفس)

۴- تورم کرپیتاسیون در ناحیه لگن، پشت و شانه

۵- خوابیدن و به دنبال آن مرگ در عرض ۱۲-۴۸ ساعت انجام می‌شود.

یکی دیگر از بیماری‌های رایج در بین دام

بیماری پای سیاه یا شاربن علامتی: این یک بیماری باکتریایی عفونی و بسیار کشنده گاو که توسط Clostridium chauvoei ایجاد می‌شود. گاومیش، گوسفند و بز نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند. گاوهای جوان بین ۶ تا ۲۴ ماه در شرایط بدنی مناسب بیشتر تحت تاثیر قرار می‌گیرند. این عفونت ناشی از خاک  است که به‌طور کلی در فصل بارندگی اتفاق می‌افتد. این بیماری در گاو منشا داخلی دارد یعنی بلع مواد آلوده به اسپور سبب ورود اسپور به دستگاه گوارش و از آنجا به بافت ها می شود. اسپور در عضلات پنهان شده و در صورت ایجاد شرایط بی هوازی مانند آسیب و ضربه به عضله به فرم رویشی تبدیل شده و ضایعه ایجاد می کند. ولی در گوسفند می تواند منشا خارجی  داشته باشد (آلودگی زخم در زمان اخته کردن دام پشم چینی)

علائم بیماری پای سیاه در دام

علائم بیماری پای سیاه در دام شبیه علائم سیاه‌زخم می‌باشد. برای درمان کامل حیوان، می‌توان درمان زودرس را انجام داد. لذا باید در صورت مشاهده علائم بلافاصله با دامپزشک مشورت کنید.

ترشح بزاق زیاد یکی از علائم بیماری تب برفکی در دام است.

تب برفکی یکی دیگر از بیماری‌های شایع در بین دام‌ها

بیماری تب برفکی یا پا و دهان (Foot-and-mouth disease) یک بیماری بسیار واگیردار است که حیوانات را درگیر می‌کند. مشخصه آن تب، تشکیل وزیکول و تاول در دهان، پستان، روی پوست در بین انگشتان پا و بالای سم است. حیواناتی که از آن بهبود یافته‌اند دارای یک پوست خشن و سم‌های تغییر شکل یافته، هستند. در هند، تب برفکی گسترده است و جایگاه مهمی در صنعت دام را به خود اختصاص می‌دهد. تب برفکی با تماس مستقیم یا غیر مستقیم از طریق آب آلوده، کود، یونجه و مراتع گسترش می‌یابد. همچنین شناخته شده است که از طریق حیوانات بهبود یافته، موش صحرایی، خوکچه و پرندگان گسترش می‌یابد.

علائم بیماری تب برفکی

– تب ۱۰۴-۱۰۵ درجه فارنهایت

– ترشح بزاق زیاد: بزاق به صورت رشته‌ای از دهان آویزان می‌شود.

– وزیکول ها در دهان و پاها ظاهر می‌شوند.

درمان دام مبتلا به تب برفکی

استفاده از داروهای ضدعفونی کننده به بهبود زخم و جلوگیری از حملات مگس در دام کمک می‌کند. برای جلوگیری از شیوع بیماری باید گاوهایی که شیر تولید می‌کنند به طور منظم محافظت شوند. توصیه می‌شود دو واکسیناسیون در فاصله شش ماه انجام شود و به دنبال آن برنامه سالانه واکسیناسیون انجام شود. همچنین جداسازی و تفکیک بین حیوانات بیمار صورت بگیرد. سوله‌های حیوانات با مواد ضدعفونی کننده تمیز نمایید. در نهایت باید فورا به پزشک دامپزشکی اطلاع داده شود.

بیماری لیستریوز

ارگانیسم‌ها از طریق مدفوع، ادرار، جنین سقط شده، ترشحات رحم و شیر حیوانات آلوده دفع می‌شوند. ارگانیسم‌ها به اندازه کافی مقاوم هستند تا در مدفوع حیوانات و انسان‌ها، فاضلاب، خاک زنده بمانند. بندپایان مکنده خون ممکن است عفونت را گسترش دهند.

در اثر بیماری پوست حیوانات خشن می‌شود.

علائم بیماری: در حیوانات مزرعه‌ای این بیماری در اواخر زمستان یا اوایل بهار اتفاق می‌افتد. اولین علائم آن سفتی گردن، حرکت ناهماهنگ اندام‌ها و تمایل به حرکت به صورت دایره‌ای یا تکیه دادن به حصار یا دیوار است. ممکن است فلج عضلات فک و حلق نیز وجود داشته باشد. تا زمانی که حیوان دیگر نتواند بایستد، ناهماهنگی به تدریج شدیدتر می‌شود. گاوهایی که به شدت تحت تأثیر قرار نگرفته‌اند ممکن است زنده بمانند. سقط‌جنین در گاوها معمولاً پس از ماه ۷ آبستنی و در گوسفند از ماه ۳ آبستنی اتفاق افتد. در خوک‌ها و اسب‌ها، علائم بالینی شایع نیست. در طیور، این بیماری معمولاً باعث مرگ ناگهانی می‌شود، گاهی اوقات نشانه‌هایی از ضعف و ناهماهنگی پاها وجود دارد.

درمان بیماری لیستریوز: تتراسایکلین ها برای گاو بسیار کمتر از گوسفندان موثر هستند. میزان بهبودی به سرعت شروع درمان بستگی دارد.

نحوه کنترل این بیماری در دام: هنگام شیوع همه حیوانات مبتلا باید ذبح و به همراه بستر و ملافه دفن شوند. واکسن تاثیر کمی در پاتوژنز عفونت در شرایط طبیعی دارند، تتراسایکلین برای درمان لیستریوز بسیار موثر است.

بیماری التهاب غده پستانی که دام را درگیر می‌کند

شایع‌ترین و گران‌ترین بیماری گاو شیری در بیشتر نقاط جهان است. اگرچه استرس و صدمات جسمی ممکن است باعث التهاب غده شود، اما عفونت با حمله باکتری‌ها از جمله استافیلوکوکوس اورئوس، اشرشیاکلی و گونه هایی از جنس استرپتوکوکوس دلیل اصلی ورم پستان است. عفونت‌ها از زمانی شروع می‌شوند که میکروارگانیسم‌ها در غده پستانی تکثیر می‌شوند.

نحوه درمان بیماری در دام: موفقیت در این بیماری بستگی به شدت آن دارد. بهبودی کامل با رهایی از عفونت باکتریایی را می‌توان به دست آورد. داروهایی مانند پنی سیلین، اریترومایسین، ونکومایسین، انروفلوکساسین، کلرامفنیکول، جنتامایسین و اکسی تتراسایکلین نقش موثری در درمان التهاب غده پستانی دارند.

انجام واکسیناسیون در زمان مشخص برای جلوگیری از بیماری

بیماری تب شیر در دام

بیماری تب شیر یکی از بیماری‌های مهم در دام که به عنوان هایپوکلسمی زایمان و پارسیس زایمان نیز شناخته می‌شود. تب شیر در گاوهای شیرده اهمیت زیادی پیدا کرده است. کاهش سطح کلسیم یونیزه اساساً علت تب شیر است. در تمام گاوهای بزرگسال، با شروع شیردهی هنگام زایمان، سطح کلسیم کاهش می‌یابد. این بیماری معمولاً در گاوهای ۵ تا ۱۰ ساله اتفاق می‌افتد و عمدتاً به دلیل کاهش ناگهانی سطح کلسیم خون، به طور کلی طی ۴۸ ساعت پس از زایمان ایجاد می‌شود.

علائم بیماری: علائم بالینی معمولاً طی یک تا سه روز پس از زایمان ایجاد می‌شود. از ویژگی‌های آن‌ها کاهش اشتها، یبوست و بی قراری است  اما افزایش دمای بدن وجود ندارد. لذا بهتر است با دامپزشک مشورت کنید.