آفات و بیماری‌های زنبور عسل
آزمایشگاه هورتاش این بار به بررسی آفات و بیماری های زنبور عسل میپردازد. یک انگل با گرفتن تمام نیازهای زندگی خود از موجود زنده دیگری به حیات خود ادامه می‌دهد. در صورت امکان، ارگانیسم‌های میزبان از انگل جلوگیری می‌کنند، آن را دفع می‌کنند یا از بین می‌برند. در حالی که انگل در پاسخ به این مکانیسم‌های دفاعی میزبان استراتژی‌های بقا را به کار می‌گیرد. انگل‌ها معمولاً سریع‌تر از میزبان خود تولید مثل می‌کنند، بدین منظور سازگاری برای میزبان دشوارتر از انگل است. با این حال، به دلیل اینکه کشتن میزبان به نفع انگلی نیست، آن‌ها اغلب برای به حداقل رساندن آسیب به میزبان، خود را با آن تطبیق می‌دهند. طیف گسترده‌ای از فعل و انفعالات میزبان و انگلی وجود دارد که برخی از آن‌ها را نمی‌توان به طور واضح به عنوان انگلی تعریف کرد.
انگل‌ها، آفات و شکارچیان زنبور عسل
تعدادی از انگل‌ها به زنبور عسل بزرگسال یا لارو حمله می‌کنند، برخی از آن‌ها مشکلات جدی برای زنده ماندن کلنی ایجاد می‌کنند. رایج‌ترین انگل‌های زنبور اعضای خانواده کنه‌ها هستند، اما انگل‌های جزئی دیگر در سراسر جهان از گروه‌های دیگر از جمله مگس‌های تک‌یاخته‌ای (مانند آمیب)، نماتدها و سوسک‌ها یافت می‌شوند.
کنه واروآ Varroa
کنه (مایت) واروآ کنه‌های نسبتاً بزرگی هستند که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده هستند. این نوع کنه، یکی از مخرب‌ترین بیماری‌ها در زنبور عسل که توسط مایتی به نام Varroa jacobsoni ایجاد می‌شود. این انگل خارجی با تغذیه از خون زنبورهای بزرگسال، لارو و شفیره به زندگی خود ادامه می‌دهد. اکنون تقریباً در سراسر جهان این کنه وجود دارد. با این وجود شواهدی وجود دارد که زنبورهای عسل آفریقایی دارای دفاع ذاتی در برابر کنه واروآ هستند، گرچه هنوز اساس این امر روشن نیست. کنه‌ها ناقل طیف وسیعی از ویروس‌ها هستند که اغلب خوش‌خیم و بدون علامت هستند تا زمانی که با هجوم کنه‌های واروآ ترکیب شوند.
کنه لوله‌های تنفسی زنبور عسل (Acarapis woodi)
مایت یا کنه دومی که به زنبور عسل آسیب می‌رساند، کنه لوله آکاراپیس وودی (Acarapis woodi) است. این کنه، انگلی داخلی که در لوله‌های تنفسی زنبور عسل نر، بالغ و ملکه زندگی می‌کند. همچنین ممکن است در کیسه‌های هوا در قفسه سینه، شکم و سر دیده شود. این کنه‌ها با خرطوم‌های خود دیواره‌های لوله تنفسی را سوراخ می‌کنند و از همولنف یا خون زنبور عسل تغذیه می‌کنند.
سوسک کوچک کندو (Aethina tumida)
سوسک کوچک کندو، جدیدترین آفت زنبورداری آمریکای شمالی، اولین بار در بهار سال ۱۹۹۸ در فلوریدا شناسایی شد. منشا این آفت آفریقا است. این سوسک که تقریبا یک سوم اندازه زنبور می‌باشد، به رنگ سیاه یا قهوه‌ای که با موهای ظریف پوشیده شده است. لاروهای کرم رنگ سوسک کوچک کندو از عسل، لارو و تخم‌های زنبور عسل تغذیه می‌نمایند.
شپش زنبور (Braula coeca)
شپش زنبور عسل در واقع یک مگس بدون بال است. این شپش‌ها در اندازه‌های بزرگ‌تر به رنگ قهوه ای مایل به قرمز هستند. با اینکه شپش زنبور عسل بر بدن ملکه، کارگر و زنبور نر زندگی می‌کند؛ اما ظاهراً ضرر چندانی ندارد. بهترین راه برای مقابله با این بیماری دود دادن کندو است.
پروانه موم خوار (Galleria mellonella)
پروانه موم خوار بیشتر باعث آسیب قابل‌توجهی به شانهای مومی که بدون مراقبت از زنبورها هستند، می‌شوند. شانهای موم در کلنی‌های ضعیف یا مرده و آن‌هایی که در انبار قرار داده شده‌اند مورد حمله قرار می‌گیرند. پروانه‌های موم خوار تهدیدی مداوم هستند مگر در مواقعی که دما به زیر ۴۰ درجه فارنهایت برسد.
بیماری‌های زنبورهای بزرگسال و بالغ
نوزما (Nosema apis)
در بیماری نوزما، انگلی تک‌سلولی به نام نوزما آپیس با ایجاد اسپور، به دستگاه گوارشی زنبورهای بالغ حمله می‌کند. اسپورهای نوزما از طریق غذا یا آب توسط زنبور بزرگسال خورده می‌شوند.هاگ‌ها در لایه مخاط روده زنبور جوانه‌زده و تکثیر می‌شوند. میلیون‌هاهاگ در دستگاه گوارش ریخته می‌شوند و از طریق مدفوع از بین می‌روند.
تغییر شکل بال‌ها
بیماری فلج زنبور
فلج نوعی بیماری که در زنبور عسل بالغ مشاهده می‌شود و معمولاً با دو ویروس فلج مزمن زنبور (CPV) و ویروس فلج حاد زنبور (APV) در ارتباط است. علائم مشکوک ابتلا به بیماری فلج عبارت‌اند از: عدم توانایی زنبورها برای پرواز، کم شدن جثه زنبور، ریزش موها. کنه واروآ در انتقال این بیماری نقش مهمی دارد.
بیماری‌های بچه لارو زنبور عسل
بیماری نوزاد گچی (Chalkbrood)
بیماری نوزاد گچی نوعی بیماری که مولد آن قارچ آسکوسفرا آپیس (Ascophaera apis) است. نوزاد گچی تنها بیماری قارچی که در کندوهای زنبور عسل اختلال ایجاد می‌کند. لارو زنبورهای کارگر و نر نسبت به آن حساس هستند. اسپورهای قارچ در اثر بلعیده شدن توسط لارو زنبور عسل در روده آن‌ها جوانه می‌زنند، اما رشد میسلیوم تا زمانی که لاروها به سلول‌های قارچ نچسبند، متوقف می‌شود. هنگامی که لاروها ۶ یا ۷ روزه شدند، در اثر چسبیده به سلول‌های آن‌ها، میسلیومها دیواره روده لاروها را شکسته و به بافت‌های آن‌ها حمله می‌کنند تا زمانی که کل لارو از بین برود. این روند به طور کلی ۲ تا ۳ روز طول می‌کشد.
لوک آمریکایی (American Foulbrood)
بیماری لوک آمریکایی (AFB) نوعی بیماری عفونی که توسط یک باکتری تشکیل دهنده اسپور به نام پنی باسیلوس (Paenibacillus) ایجاد می‌شود. این بیماری گسترده‌ترین و مخرب‌ترین بیماری در بین لاروهای زنبور است. زنبورهای بزرگسال تحت تأثیر AFB قرار نمی‌گیرند. این بیماری به دو شکل رویشی (سلول‌های باکتریایی میله‌ای شکل) و اسپور رخ می‌دهد. مرحله اسپور مخصوص این نوع باکتری‌ها است، زیرا ممکن است ۴۰ سال یا بیشتر زنده بمانند.
لوک اروپایی سوپاپ اروپا (European Foulbrood)
بیماری لوک اروپایی اروپا (EFB) یک بیماری باکتریایی که عامل آن ملیسو کوکوس پلوتون (Melisso Coccus pluton) است. این یک بیماری بیشتر در بهار و اوایل تابستان شیوع دارد. شدت آن از بیماری AFB کمتر است و کلنی‌ها می‌توانند پس از عفونت بهبود یابند. EFB اسپور تشکیل نمی‌دهد، اما اغلب در داخل شانها زمستان گذرانی می‌کند. محل زندگی این باکتری روده لاروها می‌باشد که به سرعت در آنجا تکثیر می‌شود.
حشرات و حیواناتی که ممکن است به کندوهای زنبور عسل حمله کنند
عنکبوت، گوشخیزک و سوسک
کندوهای زنبور عده‌ای از بندپایان بزرگ و کوچک مانند عنکبوت، گوشخیزک و سوسک را پناه می‌دهند. این‌ها برای زنبورها یا تجهیزات کندو مضر نیستند و نیازی به کنترل ندارند.
مورچه‌ها
مورچه‌ها معمولاً در کلنی‌های زنبور عسل جزء آفات مهم محسوب نمی‌شوند. با این حال، گاهی اوقات، برخی از آن‌ها ممکن است برای جستجوی غذا یا ایجاد مکان‌های لانه‌سازی وارد کلنی‌ها شوند. مورچه‌ها معمولاً در بین پوشش داخلی و خارجی کندو و در تله‌های گرده وجود دارند. با اینکه مورچه‌ها بندرت مزاحم زنبورها می‌شوند اما می‌توانند برای زنبوردار آزاردهنده باشند.
موش
موش‌ها از آفات جدی شانهای ذخیره شده هستند و ممکن است در کلنی‌های فعال زنبور عسل در ماه‌های پاییز و زمستان ساکن شوند. موش‌ها برای درست کردن لانه‌های خود، شانها و قاب‌ها را می‌جوند. همچنین موش‌ها با ادرار روی شانها و قاب‌ها، باعث می‌شوند زنبور عسل تمایلی به استفاده از شانها یا تمیز کردن این لانه‌ها در بهار را نداشته باشد.
راسوها
در برخی مکان‌ها، راسوها تهدید جدی برای زنبوردارها هستند. راسوها به حیوانات زنبور عسل شبانه حمله می‌کنند، در ورودی کندو خراشیده می‌شوند و تعداد زیادی زنبور عسل مصرف می‌کنند. اگرچه چنین حملاتی بیشتر در بهار دیده می‌شوند، اما ممکن است در تمام تابستان و پاییز رخ دهند.
خرس‌ها
خرس‌ها تهدیدی جدی برای عملیات زنبورداری هستند، زیرا صدمات زیادی به کندوها و تجهیزات وارد می‌کنند. آن‌ها معمولاً شب‌ها به زنبورستانها سر می‌زنند و کندوها را برای خوردن لاروهای زنبور و عسل خراب می‌کنند. به محض اینکه خرس‌ها یک زنبورستان را پیدا کنند، آن‌ها بارها به آنجا سر می‌زنند که کنترل رفتار آن‌ها کاری بسیار دشوار است.
